Obrona cywilna po nowemu

Od początku 2025 roku obowiązuje nowa ustawa o Ochronie Ludności i Obronie Cywilnej. Jaworzno przystosowuje się do nowych przepisów, kluczowych dla bezpieczeństwa nas wszystkich i przeznacza spore kwoty na zadania związane z przygotowaniem infrastruktury, edukacją mieszkańców i planowaniem działań.

Obrona Cywilna i szeroko pojęte bezpieczeństwo to jeden z priorytetów dla władz Jaworzna, a do wdrażania nowych przepisów w mieście podchodzi się z największą uwagą. Ustawa nałożyła na samorządy wiele obowiązków, które wymagają sporych wydatków, ale są konieczne z punktu widzenia bezpieczeństwa. Jaworzno w tym roku złożyło wnioski o finansowanie zadań z obszaru ochrony ludności i obrony cywilnej w ramach zadań własnych na kwotę 3 832 000 zł. Pieniądze te przeznaczone są m.in. na stworzenie dokumentacji technicznej obiektów zbiorowej ochrony, zabezpieczenie logistyczne i zapewnienie ciągłości dostaw, wyposażenie przeciwpożarowe, przeciwpowodziowe, systemy alarmowania i monitoringu, wsparcie podmiotów ochrony ludności oraz szkolenia i edukację. Sporym problemem dla samorządów jest konieczność wydania i rozliczenia środków od Wojewody do końca roku budżetowego, co przy złożonych zadaniach często nie jest możliwe. Dlatego samorządy wnoszą o zmiany prawne, które umożliwią planowanie wieloletnie i przyspieszą procedury naboru oraz oceny wniosków.

Miliony na obronność

Jaworzno otrzymało niemal 2 miliony zł w ramach pierwszej edycji Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej. Z tego 1,2 mln zł przeznaczone jest na zadania własne, a 688 tys. zł – na zadania zlecone z administracji rządowej. Środki skierowano przede wszystkim na doposażenie służb i szybkie zakupy sprzętu ratunkowego, wyposażenia magazynów zarządzania kryzysowego, które można skutecznie rozliczyć do końca roku.

W 2025 roku udało się sfinansować szereg ważnych zadań. Przede wszystkim rozpoczęto przygotowania do budowy wielofunkcyjnego obiektu ochronnego – przeznaczonego dla personelu podmiotów ochrony ludności (w tym PSP i PCZK) oraz mieszkańców, z funkcją budowli ochronnej i centrum zarządzania w czasie kryzysu. W tym roku opracowano program Funkcjonalno-Użytkowy, a w kolejnych latach Gmina i komenda Państwowej Straży Pożarnej będą pozyskiwać środki na realizację całej inwestycji. W tym roku zakupione zostały dwie cysterny do dystrybucji wody oraz uzupełnienie magazynów przeciwpowodziowych. W ramach uzupełniania zasobów i infrastruktury zakupiono m.in.: 4 zestawy AED z montażem, agregaty inwerterowe (prądotwórcze), przedłużacze z rozdzielnikami do efektywnej dystrybucji zasilania, osuszacze powietrza o wysokiej mocy, plandeki w różnych wymiarach, rękawy przeciwpowodziowe, pasy spinające i inne urządzenia. Dla strażaków nabyto nową łódź płaskodenną z całym osprzętem. Dodatkowo dla Państwowej Straży Pożarnej zakupiono m.in.: kamery termowizyjne, urządzenia i narzędzia do gaszenia pożarów, latarki, zbiorniki wodne na stelażu, ubrania specjalne, przyczepy, kabina dekontaminacyjna, agregaty prądotwórcze, stacje zasilania, wózek widłowy, lampy przenośne oraz inne wyposażenie magazynowe.

W ramach HNS (Host Nation Support) zakupiono wyposażenie dla ratowników. Zakupy objęły m.in. uzupełnienie umundurowania specjalnego i wyposażenia osobistego strażaków PSP i OSP KSRG, a także jednostek wojskowej ochrony przeciwpożarowej, rezerwę wyposażenia ratownika (hełm ochronny, kamizelka, gogle, zestaw masek z filtropochłaniaczami, ubrania ochronne i specjalne). Przeznaczono też środki finansowe na bieżącą gotowość jednostek PSP (w tym utrzymanie sprzętu), oraz zakup łodzi ratowniczej.

W I edycji Programu na 2025 r. złożono wnioski na kwotę 3,83 mln zł, z czego prawie 2 mln zł przyznano w formie dotacji. Część zadań nie uzyskała finansowania – te najbardziej oczekiwane jak „schrony” – zostały określone jako priorytetowe w naborze na 2026 rok i zostaną ponowione przez miasto w przyszłym roku, ponieważ są ważne dla bezpieczeństwa mieszkańców i odporności miasta. – Plany mamy szerokie i konsekwentne. Zadania, które nie dostały finansowania w I edycji, ponowimy w kolejnych naborach – bo odpowiadają na realne potrzeby mieszkańców i służb. Mając przed sobą perspektywę całego roku, będzie można przewidzieć więcej czasu i technicznych możliwości na zrealizowanie naszych celów zakupowych i budowlanych – wyjaśnia Zbigniew Piątek, Naczelnik Wydziału Zarządzania Kryzysowego.

Schrony do odnowy

W ostatnich miesiącach dokonano także inwentaryzacji obiektów, które w przeszłości pełniły funkcję schronów. W sumie przyjrzano się 64 obiektom. W większości to dość stare budowle – liczące sobie 50-60 lat i często nieprzystosowane do dzisiejszych wymagań technicznych. Część z nich na dodatek została zaadaptowana na komórki lokatorskie. w tej chwili Państwowa Straż Pożarna i Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego weryfikują ich stan.

Nie ma co ukrywać, iż konieczna jest ich modernizacja – i ta zostanie przeprowadzona, gdy tylko uruchomione zostaną środki z budżetu państwa. Wojewoda zapowiada, iż w kolejnych latach priorytetem ma być finansowanie projektów budowlanych schronów, budowli ochronnych i miejsc ukrycia. Cały czas oczekiwane jest stosowne rozporządzenie dotyczące schronów i obiektów ukrycia, które ma wydać Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Takie rozporządzenie umożliwi sensowne planowanie i budowę schronów. Warto dodać, iż mieszkańcy mogą korzystać z rządowej aplikacji „Schrony”, która pozwala sprawdzić na mapie najbliższe miejsca doraźnego schronienia czy ukrycia.

Wsparcie dla edukacji

Nie ma dobrej obronności bez edukacji i w tym zakresie Jaworzno może już pochwalić się niezłymi osiągnięciami. W mieście od lat działa Akademia Bezpieczeństwa podczas której stosowną wiedzę zdobywają zarówno najmłodsi, jak i najstarsi mieszkańcy Jaworzna. Regularnie organizowane są są edukacyjne pikniki i lekcje w szkołach, powstają też poradniki i materiały edukacyjne. W kolejnych naborach miasto będzie wnioskować o fundusze na działania edukacyjne w szkołach i w formule otwartych szkoleń dla mieszkańców – w tym na zajęcie w terenie.

Na stronie miasta dostępny jest „Poradnik bezpieczeństwa” opracowany przez MSWiA i MON, w którym w prosty sposób opisano zachowania w sytuacjach zagrożenia – od pożaru i powodzi po ewakuację. To lektura warta uwagi, bo żadna ustawa ani dotacja nie zastąpi świadomego, dobrze przygotowanego obywatela.

Łukasz Kolarczyk, Zastępca Prezydenta Jaworzna:

– Bezpieczeństwo mieszkańców jest dla nas priorytetem, musimy jasno powiedzieć: to państwo odpowiada za finansowanie zadań obrony cywilnej. Samorządy takie jak Jaworzno mogą skutecznie je realizować tylko wtedy, gdy otrzymają stabilne i wieloletnie wsparcie. Tegoroczny nabór rozpoczął się w lipcu, rozsądnie wypełniliśmy wnioski takimi zadaniami, które można było sfinalizować do końca roku – zgodnie z zasadami budżetowymi. Podpisuję kolejne umowy dotacyjne z Wojewodą Śląskim, pracownicy Wydziału Zarządzania Kryzysowego wykonali ogrom pracy, a przed nami intensywne dwa miesiące, by zrealizować cele określone w dotacji rządowej.

Gen. Janusz Skulich, Pełnomocnik Prezydenta ds. Bezpieczeństwa:

– W tym roku nacisk położono na szybkie doposażenie służb – to efekt krótkich terminów rozliczeń. Schrony i budowle ochronne to inwestycje wieloletnie spełniające rygorystyczne normy – ich czas przyjdzie w kolejnych naborach. Jakkolwiek symboliczne w dyskusji publicznej „schrony” mają dopiero otrzymać priorytet od rządu na kolejne lata. Od wejścia ustawy zorganizowaliśmy system OLiOC w mieście: powołano zespół przy prezydencie miasta, wdrażamy obowiązki w urzędzie i jednostkach, odbyła się pierwsza edycja obligatoryjnych szkoleń, określiliśmy podmioty ochrony ludności. kooperacja ze służbami jest tu kluczowa – i to widać w strukturze dotacji na ten rok.